ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΟΔΟΤΗ» ΚΑΤΑ ΠΡΑΞΗΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΠΡΟΣΤΙΜΟΥ ΓΙΑ ΑΔΗΛΩΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ.
Όπως ορίζει το άρθρο 16 του ν. 2874/2000 (Α΄ 286) οι εργοδότες υποχρεούνται να δηλώσουν στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) τα στοιχεία όλων των εργαζομένων τους, πριν καν οι τελευταίοι αναλάβουν τα καθήκοντά τους στην επιχείρηση. Βάσει του άρθρου 5 του ν. 4554/2018 (Α΄ 130), σε περίπτωση διαπίστωσης αδήλωτης εργασίας από τον εργοδότη, συντάσσεται δελτίο ελέγχου από τα αρμόδια όργανα και επιβάλλεται πρόστιμο, κατά δέσμια αρμοδιότητα και χωρίς προηγούμενη ακρόαση του επιχειρηματία, το οποίο εισπράττεται ως έσοδο του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.). Η νομολογία συνάγει, παγίως, μαχητό τεκμήριο ότι ο αναφερόμενος από τους ελεγκτές ως εργαζόμενος, που δεν αναγράφεται στον εργοδοτικό πίνακα προσωπικού, συνδέεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας με τον επιχειρηματία, στον οποίο διενεργείται ο έλεγχος (ΔΠΡ Σύρου 534/2020, ΣτΕ 2151/2017).
Ωστόσο, ως προς την αποδεικτική ισχύ του δελτίου ελέγχου περί υπάρξεως σχέσης εργασίας και τη δυνατότητα ανταπόδειξης από πλευράς του εμπλεκόμενου επιχειρηματία, λεκτέα τα εξής:
1) Καταρχάς, το δελτίο ελέγχου, όπως και άλλες αντίστοιχες εκθέσεις ελεγκτικού χαρακτήρα, που συντάσσονται κατόπιν διαπιστώσεως παραβάσεων από διοικητικά όργανα, έχει το χαρακτήρα δημοσίου εγγράφου και ως τέτοιο έχει, κατ’ άρθρο 171 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ., 2690/1999, Α΄ 49), πλήρη αποδεικτική ισχύ (ΔΠΑ 1547/2021).
2) Η ανωτέρω αποδεικτική ισχύς καταλαμβάνει, ωστόσο, όσα βεβαιώνονται ότι έγιναν από το ελεγκτικό όργανο ή ενώπιόν του, κατά τον υπό κρίση έλεγχο (ήτοι το ιστορικό του ελέγχου, τις επί τόπου διαπιστώσεις) και όχι τα στοιχεία που πρέπει να ερευνήσει αυτεπαγγέλτως, στο πλαίσιο των καθηκόντων του, για να καταλήξει σε συμπεράσματα, για τα οποία επιτρέπεται ανταπόδειξη (ΣτΕ 584-585/2019, 3345/2015, 2936/2011, 1382/2009).
3) Στοιχεία τα οποία οφείλουν να ερευνήσουν αυτεπαγγέλτως τα ελεγκτικά όργανα, προκειμένου να αχθούν σε ασφαλή συμπεράσματα, είναι ιδίως η ιδιότητα των ευρισκομένων στο χώρο ελέγχου και η ειδικότητα της φερόμενης εργασίας τους. Η διαπίστωση μόνο της απλής παρουσίας του προσώπου σε χώρο εργασίας δεν αρκεί, καθώς αυτή μπορεί να οφείλεται και σε άλλους λόγους, ιδίως σε συγγενική ή άλλου τύπου σχέση (316/2020 ΔΠΡ Κοζάνης).
4) Ειδικότερα, πρέπει να αναφέρονται στην έκθεση ελέγχου τα πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκαν τα ελεγκτικά όργανα, προκειμένου να καταλήξουν στο συμπέρασμα της ιδιότητας του προσώπου ως εργαζομένου, όπως εάν οι φερόμενοι εργαζόμενοι κατελήφθησαν να εκτελούν συγκεκριμένη εργασία ή αν απλώς παρευρισκόταν στο χώρο (ΔΕφ.Αθ. 3850/2018, ΔΕφ.Θεσ. 1881/2018).
Βάσει των παραπάνω προκύπτει ότι η πλήρης αποδεικτική ισχύς του δελτίου ελέγχου περιορίζεται σε όσα βεβαιώνονται ότι τέλεσε ή διαπίστωσε το ελεγκτικό όργανο. Η δε απλή παρουσία τυχόν προσώπων στο χώρο ελέγχου δεν τα καθιστά αυτόματα εργαζόμενους, αντιθέτως τα διοικητικά όργανα οφείλουν να ελέγξουν ότι υφίσταται όντως σχέση εξαρτημένης εργασίας. Η συνήθης πρακτική της Διοίκησης να ανάγει την απλή παρουσία στην επιχείρηση σε εργασιακή σχέση, τυγχάνει ανταπόδειξης και συνιστά έναν ισχυρισμό ικανό να ακυρώσει το επιβληθέν πρόστιμο.