ΘΥΜΑΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ – ΝΟΜΙΜΑ ΜΕΣΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

Μεγάλες διαστάσεις έχει λάβει κατά το τελευταίο διάστημα το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης ανδρών και γυναικών σε χώρους εργασίας. Με αφορμή τη σωρεία καταγγελιών και εγκλήσεων που έχουν υποβληθεί, ιδίως δε στον καλλιτεχνικό χώρο, οφείλουμε να απαντήσουμε στο κρίσιμο ερώτημα: «Πώς αντιδρά σύννομα ένα θύμα σεξουαλικής κακοποίησης στον εργασιακό χώρο»

Τι ισχύει σήμερα:

Στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα δεν υπάρχει θεσμοθετημένη ειδική πρόβλεψη για σεξουαλικά αδικήματα στο χώρο εργασίας. Η τέλεση εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας στον εργασιακό χώρο, αντιμετωπίζεται μόνο ως επιβαρυντική περίσταση. Εντούτοις, οι πράξεις αυτές τιμωρούνται με βαρύτατες ποινές, κατά τις γενικές διατάξεις.

Ειδικότερα, εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας που μπορούν να τελεστούν σε χώρο εργασίας και τιμωρούνται κατά τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, είναι:

• ο βιασμός (336 ΠΚ), δηλαδή ο με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκασμός προσώπου σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης ή η επιχείρηση γενετήσιας πράξης χωρίς τη συναίνεση του παθόντος. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις.
• η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας (337 ΠΚ), δηλαδή η βάναυση προσβολή της τιμής του προσώπου, με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών οργάνων. Μάλιστα συντρέχει επιβαρυντική περίσταση σε βάρος του δράστη, όταν η προσβολή τελείται σε βάρος προσώπου που εξαρτάται εργασιακά από αυτόν ή ο ίδιος δρα εκμεταλλευόμενος την ανάγκη ενός προσώπου να εργαστεί.
• η κατάχρηση σε γενετήσια πράξη (343 ΠΚ), δηλαδή η υποχρέωση από τον δράστη προσώπου σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, με κατάχρηση σχέσης εργασιακής εξάρτησης οποιασδήποτε φύσης, ή εκμεταλλευόμενος την άμεση ανάγκη του να εργασθεί.

Μην ξεχνάμε ωστόσο ότι ένας εργαζόμενος, πέραν της σεξουαλικής κακοποίησης, μπορεί στον εργασιακό χώρο να πέσει θύμα και πολλών άλλων ποινικά κολάσιμων πράξεων, όπως (διαζευτικά ή σωρευτικά)  η λόγω και έργω εξύβριση (361 ΠΚ), η απειλή (333 ΠΚ), ακόμα και σωματική βλάβη (308 ΠΚ), περιλαμβανομένης και της συμπεριφοράς που έχει προκαλέσει παθολογικές ψυχοσωματικές διαταραχές (βλ. ΑΠ 402/2001 ΠοινΛογ 2001, σ. 13204).

Πώς μπορώ να αντιδράσω σε τέτοιες περιπτώσεις;

1. Μη φοβάσαι. Ο νόμος παρέχει επαρκή προστασία.
2. Δράσε γρήγορα και ζήτα τη συμβουλή του δικηγόρου σου, προκειμένου να προστατευτείς εγκαίρως και να εξασφαλίσεις τα δικαιώματά σου.
3. Εάν επιθυμείς την ποινική δίωξη του δράστη, πρέπει να υποβάλεις έγκληση στον Εισαγγελέα.Για τα περισσότερα από τα παραπάνω αδικήματα (πλην του βιασμού) απαιτείται έγκληση, η οποία πρέπει να υποβληθεί εντός 3 μηνών από την τέλεση της πράξης.
4. Μπορείς να ασκήσεις αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και να ζητήσεις την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης, εάν η προσβολή συνεχίζεται ή υπάρχει άμεσος κίνδυνος να τελεστεί (ξανά) στο μέλλον.
5. Μπορείς να διεκδικήσεις αποζημίωση από το δράστη, ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων, λόγω προσβολής προσωπικότητάς σου. Αποζημίωση μπορεί να διεκδικηθεί από το θύμα ακόμα και εάν δεν έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα έγκληση.
6. Μπορείς να υποβάλεις καταγγελία στο αρμόδιο τμήμα της Επιθεώρησης Εργασίας.
7. Φρόντισε να έχεις μάρτυρες ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία. Συντρέχει πάντα ο κίνδυνος το θύμα να δεχθεί αντίθετη έγκληση και αγωγή από τον δράστη για συκοφαντική δυσφήμιση. Εάν ωστόσο η καταγγελία είναι αληθής και υπάρχουν αποδείξεις για αυτό, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας.  

Τα ευχάριστα νέα

Στον απόηχο των πρόσφατων καταγγελιών, έχει ήδη ανακοινωθεί ότι προωθείται η κύρωση από τη χώρα μας της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας.

Τα κράτη – μέλη που θα κυρώσουν τη Σύμβαση –ανάμεσα τους και η Ελλάδα- δεσμεύονται να υιοθετήσουν μία συνολική πολιτική για την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία. Στο πλαίσιο της κύρωσης οφείλουν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν προληπτικά και διορθωτικά μέτρα, να προστατεύσουν όλα τα πρόσωπα στον χώρο της εργασίας, ανεξαρτήτως εργασιακού καθεστώτος και να στηρίξουν τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους που έπεσαν θύματα βίας και παρενόχλησης.